Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Aynasız ekonomi yönetimi…’
10 Haziran 2025Kemal Sunal’ın bir filmi vardı. Mahallenin belalısından kurtulmak için Osman karakterini kandırmaya karar verirler. Sözde bir şurup bulmuşlardır ve bu görünmezlik sağlamaktadır. Aralarında kavga eder gibi yaparken Osman içeri girer ve sevdiği kızın ağabeyini alt etmek için yarışanlara ‘en çok ben dayak yedim, benim hakkım’ deyip şurubu içer.
O içerken de aynanın sırrını alırlar ve sadece dikdörtgen çerçeve kalır. Osman arkasını bir döner ki aynada gözükmüyor. Sonra tiyatro başlar ve diğerleri onu göremediklerini belirterek kısa yollu bir sopa yerler.
Bu hatırlatmayı niye yaptım dersiniz? Çünkü ülkede ekonomi yönetimi aynı bu durumda. Şurup içtiğini mi zannediyor bilmiyorum ama, kayıt dışını körükleyen politikalar uygularken, bir yandan da sürekli embedded medya üzerinden haber yayınlatıyor.
Şimdi sıra sanayicide, sıra geldi esnafa, oradan çiftçiye, emekliye, kredi borcu olan öğrenciye, internet üzerinden iş yapanlara ve nicelerine… Herkesin peşinden koşuyor. Niye? Kayıt dışı ile mücadele adı altında vergi toplamak için.
Oysa denetlediklerinin hepsi de zaten vergi mükellefi. Bir o kadar dışarıda var, ama onların adı bile geçmiyor. Milyonlarca TL’lik gayrimenkullerden, daha projeden birileri üçer beşer topluyor, onlarla ilgilenmiyor.
Vergisi ödeyemeyenin üzerine gidiyor. Ama üzerine gittiği zaten vergi mükellefi oluyor. Bir günden bir güne de kimseye sormuyor: Neden ödeyemiyorsun? İnsanların maliyetlerini kabul etmiyor. Geçim dertlerini umursamıyor. Enflasyonu, işsizliği bile yok sayıyor. Ama vergi ve ceza ile durum kurtarmaya çalışıyor.
Gerçekten kayıtlı bir ekonominin peşinde koşsa, aslında işler ülkede çok kolay. Siz reel sektörü kayıt altına mı almak istiyorsunuz? Adaletli bir vergi sistemi ve oranları belirleyin. Mükellefin insani tüm ihtiyaçlarını vergiden düşmesini sağlayıp, onun tüketim yaptığı noktadan doğan gelirle vergiyi esas alın. Geri kalan net kazancın da yarısını vergi olarak isteyin; kaçırana da ağır cezalar koyun.
İddia ediyorum bir yıl gibi kısa bir süre içinde vergilerde yükselme olmakla birlikte, kayıt dışı çalışmanın da önemli ölçüde önüne geçersiniz. Ama bunu yapmanın yolu ilk adımdan geçiyor. Önce siyasetin finansmanını kayıt altına alıp, şeffaf hale getireceksiniz. Sorun kısa sürede halledilir.
Bunu sorduğum iş dünyasından herkes ‘hemen’ diyor. Çünkü zaten mevcut halde hem hiçbir şeyi vergisinden düşemeyen, hem de neredeyse cironun yüzde 60’ıyla kamuyu ortak eden reel sektörün kazanarak bile ayakta kalması mümkün değil. Hele ki, bu sistem dışarıda kayıt dışı çalışma ortamını besleyip, haksız rekabet yaratırken.
Peki niye aynasız ekonomi yönetimi? Herkesin peşinden koşan Maliye, kendi hesabını tutturamıyor da ondan. 2024 yılına tasarruf yılı diye başlayıp, ortalama 1,2 trilyon TL olan faiz giderini 1,9 trilyona’a, yine ortalama 1,2 trilyon TL olan bütçe açığını da 2,1 trilyon’a ulaştırdı. Üstelik bunu da vergi gelirlerini yüzde 62 arttırarak yaptı.
Mehmet Şimşek, mükelleflerden önce bir ayna bulup, önce kamu yönetiminin bu israf ve para saçma fotoğrafına bakması gerekiyor. Şimdi de gözünü halka açık şirketlere çevirmiş. Bunlar zaten denetlenmiyor mu? Odit raporlaması yapılmıyor mu? Herkesin peşine düşene kadar dönüp aynaya bakın.
Çünkü bu tavrınız IMF ve yerli araştırma şirketlerinin yaptığı tespitlere göre ülkede her 5 şirketten birini zombiye dönüştürdü. Hatta tespite göre yüzde 13’ü borçlarını çeviremeyen, faaliyetlerini devlet teşviki ve kredilerle yürütebilen işletmeler. Peki bu kimin eseri? Ne diyordu o çocuk şarkısı? Dön de aynaya bak.
Tüm Yazarlar
